[1] P. Quignard, Nienawiść do muzyki, tłum. E. Wieleżyńska, „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2, s. 141–161.
[2] Herbicydowy środek zwalczający rośliny (chwasty), produkowany przez amerykańską firmę chemiczną, lidera w branży roślin modyfikowanych genetycznie.
[3] F. Mitterer Czas odwiedzin, tłum. E. Kalinowska, Warszawa: Sic!, 1996.
[4] J. Słomka, Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983, s. 45 (rok 2012 Rada Miasta Tarnobrzega ogłosiła Rokiem Jana Słomki w stulecie wydania Pamiętników…).
[5] Charakterystyka gospodarstw rolnych. Powszechny Spis Rolny 2010 r., Warszawa: GUS, 2012.
[6] Tamże. s. 175.
[7] Tamże. s. 71.
[8] H. Podedworna, Styl życia mieszkańców wsi, [w:] Polskie style życia. Między miastem a wsią. V Kongres Obywatelski, red.
B. Łaciak, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, 2010, s. 43.
[9] Polscy rolnicy są gotowi płacić podatki – rozmowa z prof. Katarzyną Duczkowską-Małysz z 10 czerwca 2009 r., portal Wirtualna Polska, http://wiadomosci.wp.pl/kat,1355,title,Polscy-rolnicy-sa-gotowi-placic-podatki,wid,11228142,wiadomosc.html (dostęp: 26 lipca 2012).
[10] Kalemba: mam czyste ręce, rozmowa z ministrem rolnictwa Stanisławem Kalembą, „Gazeta Wyborcza”, 13.08.2012.
[11] J. Stempowski, Ziemia berneńska, Warszawa: Wyd. Zeszyty Literackie, 2012, s. 29.
[12] W. Myśliwski, Kres kultury chłopskiej, Warszawa: Prowin-
cjonalna Oficyna Wydawnicza, 2003.
[13] Spektakl W imię Jakuba S. reż. M. Strzępka, tekst P. Demirski, Teatr Dramatyczny w Warszawie, premiera 2011 r.
[14] Projekty muzyczne kolektywu R.U.T.A. Gore. Pieśni buntu i niedoli XVI–XX w. (2011) oraz Na uschod. Wolność albo śmierć (2012).
[15] Wyjątkiem jest praca Ludwika Stommy Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Gdańsk: Tover Press 2000.
[16] Komentarz ten został wyrażony w artykule M. Wie-
ruszewskiej Antropologia wsi – niedoszłe inspiracje Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej, [w:] Wokół społeczności wiejskiej. Etnografia Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej – kontynuacje i inspiracje, red. G. Karpińska, A.Nadolska-Styczyńska, „Łódzkie Studia Etnograficzne”, 2011, t. L, s. 161. Z kolei w eseju Michała Buchowskiego Etnografia/etnologia polska w okresie „realnego socjalizmu” („Lud” 2011, t. 95) znajdziemy szeroko zarysowane tło tej sytuacji.
[17] Z. Sokolewicz, Moje życie naukowe można sprowadzić do próbowania kolejnego klucza z wielkiego pęku, który dała mi teoria poznania. Odpowiedzi na pytania Zbigniewa Jasiewicza, „Lud”, 2011, t. 95, s. 314.
[18] M.in. T. Rakowski, Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2009; E. Baniowska, Współczesna wieś karpacka w Polsce w aspekcie współdziałania i pomocy wzajemnej, Warszawa: PAN, 2004.
[19] Na przykład J. Barański, Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
[20] Wyjątkiem są publikacje instytucji powołanych do badania wsi, np. interdyscyplinarnego zespołu Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, gdzie wątek ten jest poruszany, ale rzadko z antropologicznej perspektywy. Praca Instytutu służy kształtowaniu polityki państwa polskiego skierowanej wobec mieszkańców obszarów wiejskich. Wśród aktualnych badań z zakresu aktywności mieszkańców wsi zdarzają się również projekty, w których wątek ziemi bywa po prostu pomijany. Na przykład w raporcie „Młodzież na wsi” Pracowni Badań i Innowacji „Stocznia” na zlecenie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności (Warszawa 2011) uczestników nie pytano w ogóle o pomoc/pracę w polu/ogrodzie. W badaniu ważna była kategoria „działania” i „sieci społecznych”, ale zupełnie pominięto relacje rodzinne. W przyjętej segmentacji wątek pracy z ziemią pojawia się tylko w kontekście „dzieci bogatych rolników”, nie ma go np. w najszerszej kategorii „dzieci przeciętnych mieszkańców”.
[21] J.A. Majcherek, Hamulcowi modernizacji, „Gazeta Wyborcza”, 8.08.2012.
[22] Dokumenty z konkursu „Rolnik i jego praca w twórczości ludowej 1978” r. II/2968 Dział Dokumentacji Kontekstów Kulturowych MEK. Dziękuję za pomoc i rozmowy Teresie Biedzie, Marianowi Długoszowi, Barbarze Kożuch, Alicji Małecie z Działu Dokumentacji Kontekstów Kulturowych MEK oraz Dorocie Majkowskiej-Szajer.
[23] Kwartalnik „Regiony” ukazywał się w latach 1975–2004.
[24] J. Lear, Radical Hope. Ethics in the Face of Cultural Devastation, Cambridge – Massachusetts – London: Harvard University Press, 2006.
